Een oogstjaar in Groenten en fruit 

Aalbes

Er zijn rode, witte en zwarte aalbessen. Ze bloeien in april met kleine gele bloemen en worden bestoven door insecten. Er wordt twee keer per jaar gesnoeid: wintersnoei (eind winter voor licht en lucht) en zomersnoei (tussen bloei en oogst voor goede rijping).

Oogsten
Wacht tot de hele tros rood is. Oogst hele trossen met een schaar of mesje en zorg dat je niet aan de plant trekt. Let op verborgen bessen, ook boven en onder in de struik.

aardbei

Aardbeien zijn onmisbaar. De planten blijven twee jaar staan: in het eerste jaar geven ze grote vruchten, in het tweede jaar meer maar kleinere. Daarna worden de vruchten steeds kleiner en lastiger om gezond te houden.

Oogsten
Wees voorzichtig, aardbeien liggen op de grond. Pluk alleen volledig rode aardbeien, bij voorkeur met twee handen. Snijd of knip de steeltjes om schade aan de plant te voorkomen. Verwijder rotte of kapotte aardbeien direct.

Aardappels

Boerenkool

Boerenkool is een koolsoort die vooral in Nederland werd geteeld en goed bestand is tegen vorst, waardoor het populair is als wintergroente. Sinds de ontdekking als superfood, onder de naam “kale”, is boerenkool ook in andere landen, zoals de VS, populair en wordt het in diverse gerechten gebruikt. De plant heeft een dikke stam met ingesneden bladeren.

Oogsten
Breek de onderste, volgroeide bladeren af. Zolang de kop intact blijft, blijft de plant doorgroeien en kan er lang van geoogst worden.

Capucijners

De blauwschokker is de bekendste soort kapucijner. Een van de eerste tuinklussen na de winter is het plaatsen van palen en netten, waarna begin maart de kapucijners worden gezaaid. De planten kunnen twee meter hoog worden en bloeien paars/lila, met paarse peulen.

Oogsten
Pluk met twee handen: houd de peul vast met de ene hand en het steeltje met de andere om de plant niet te beschadigen.

Courgette

Courgette, een lid van de komkommerfamilie zoals pompoen en patisson, wordt in mei geplant omdat het niet tegen nachtvorst kan. In tegenstelling tot haar familieleden kruipt de courgette niet over de grond. De bladeren zijn ruw en stekelig.

Oogsten
Snijd de courgette voorzichtig van de plant en vermijd contact met de bladeren, die allergische reacties kunnen veroorzaken. Soms worden courgettes eerder geoogst om te voorkomen dat ze te groot worden.

Koolrabi

Koolrabi groeit goed, zelfs op schralere grond zoals bij De Nieuwe Ronde. De stengel verdikt tot een knol en is zowel rauw, gebakken als gekookt lekker. Wij telen de witte (lichtgroene) variant. Het frisse blad en de stengels kun je ook eten, bij voorkeur roergebakken. Voor langere bewaring het blad verwijderen.

Oogsten
Trek de plant in zijn geheel uit de grond en snijd of draai het taaie gedeelte tussen de wortels en de knol af met een scherp mes of schaar.

Knoflook

Plant een teentje knoflook, en na enkele maanden heb je een bol. Wieden is belangrijk omdat knoflook, net als andere uigewassen, weinig blad vormt, waardoor onkruid snel groeit op de onbedekte grond.

Oogsten
Wrik de knoflook voorzichtig los met een schepje en trek de bol in zijn geheel uit de grond. Bij droog weer kun je de bollen op het land laten drogen.

knolselderij

Bij knolselderij draait het om de verdikte wortel, die half boven en half in de grond groeit. Deze groente gedijt goed op kleigrond, maar kan niet tegen vorst. Thuis kun je knolselderij bewaren op een koele, droge plek. Verwijder de stengels en het blad om de knol langer houdbaar te maken.

Oogsten
De knol zit stevig vast door de vele dunne wortels onderaan. Gebruik flink wat kracht en een riek om de knol uit de grond te halen.

Komkommer

Komkommers zijn oorspronkelijk grote augurken, maar door jarenlange selectie verschillen ze nu sterk van augurken. In Nederland worden komkommers meestal in kassen geteeld, maar wij telen veldkomkommers, vooral mini-komkommers met veel smaak. Veldkomkommers zijn bitterder en stekeliger en kruipen met hun lange stengels over de grond.

Oogsten
Komkommers groeien snel en produceren veel. Soms worden veldkomkommers voorgeoogst om te voorkomen dat ze te groot worden.

Kruiden

Pastinaak

Pastinaak wordt in april gezaaid en na ongeveer zes maanden geoogst. De plant staat lang in de grond en groeit goed in losse grond zonder veel bemesting. Pastinaak was in de middeleeuwen bekend om vermeende geneeskrachtige eigenschappen, maar is nu vooral populair vanwege de veelzijdige smaak.

Oogsten
Wees voorzichtig met het blad, want het kan huidirritatie veroorzaken, vergelijkbaar met berenklauw. Was je handen na het oogsten om irritatie te voorkomen.

Palmkool

Palmkool, ook bekend als cavolo nero of Toscaanse kool, wordt net als boerenkool geteeld. Het heeft blauwgroen blad en groeit als een palm. Palmblad is goed bestand tegen kou.

Oogsten
Breek de onderste bladeren af. Zolang de top intact blijft, groeit er nieuw blad en kan er doorlopend geoogst worden. De plant krijgt zo steeds meer een palmvorm.

Patisson

De patisson, verwant aan courgette, komkommer en pompoen, wordt gekweekt voor zowel sierwaarde als eetbaarheid. De schotelvormige vruchten zijn wit, geel of bleekgroen en zijn vooral populair in landen als Bulgarije. De grote plant heeft veel blad, waaronder de vruchten goed verstopt zitten. Net als andere leden van de komkommerfamilie heeft de patisson mannelijke en vrouwelijke bloemen.

Oogsten
Oogst de vruchten bij een omvang van ongeveer 15 cm, vanaf juli tot oktober.

Paksoi

Paksoi is een snelgroeiend koolgewas van Aziatische oorsprong en heeft een milde smaak. Roerbakken of kort stomen, eerst de witte stelen en daarna het blad, brengt de smaak het best naar voren.

Oogsten
Trek de krop laag bij de grond met wortel en al uit. Schud de aarde van de wortels en draai ze af. Voor langere houdbaarheid kun je de paksoi met wortels meenemen en eventueel in water zetten.

Peultjes

Jonge peultjes eet je helemaal op met de jonge nog onvolgroeide erwten/zaden erin. Als ze verder afrijpen wordt de peulwand harder en eet je nog alleen de erwtjes.

oogsten
Oogst ze niet te klein. Het lekkerst zijn ze als ze zo’n 8 centimeter lang zijn en nog wel goed plat. Met twee handen oogsten zodat je met een hand de plant kan vasthouden. Anders trek je de plantenstengel kapot. Niet alleen op ooghoogte oogsten maar ook kijken of er boven of onder aan de planten nog mooie peulen hangen.

Pompoenen

Pompoenen komen in verschillende soorten en maten. Wij telen vooral de oranje hokkaïdopompoen, maar ook wat groene en butternuts. De ranken verspreiden zich over de grond, en tussen het grote blad liggen de oranje vruchten. Pompoenen hebben mannelijke en vrouwelijke bloemen, en worden door insecten bestoven.

Oogsten
Oogst de pompoenen wanneer ze groot genoeg zijn en de steeltjes verhout zijn.

Prei

Prei is tweejarig, maar we oogsten het in het eerste jaar. Als we dat niet doen, bloeit ze het volgende voorjaar. Soms schiet prei al in het eerste jaar door bij extreme temperatuurschommelingen. Prei is een bladgroente en heeft veel bemesting nodig.

Oogsten
Pak de prei laag vast en trek in z’n geheel uit de grond. Snijd het ongewenste blad af, maar laat het groene deel dat er nog goed uitziet zitten, want ook dat is lekker.

Rabarber

Rabarber is een vaste plant met een zetmeelhoudende, winterharde wortelstok. In het voorjaar vormt de plant dikke bladstelen die we tot ongeveer 21 juni oogsten, zodat de plant genoeg energie kan opbouwen voor het volgende jaar.

Oogsten
Trek de stengels in plaats van ze af te snijden, en laat voldoende stengels aan de plant zitten om verdere groei te ondersteunen.

RodeBiet

De strandbiet, een wilde plant uit het Middellandse Zeegebied, is de voorouder van alle bieten. Al voor onze jaartelling werden hiervan gekweekte soorten ontwikkeld. Bieten worden gezaaid van half maart tot begin juli en geoogst van eind juni tot november. Vroeger werden bieten vaak ingekuild om ze te bewaren.

Oogsten
Trek de bieten in hun geheel uit de grond. Gebruik fris blad in salades, soep, of roerbakgerechten. Bieten blijven langer houdbaar zonder blad.

Raapstelen

Raapsteel kan al in februari buiten worden gezaaid en groeit goed in koude omstandigheden, waardoor het een van de eerste voorjaarsgroenten is. Jonge blaadjes zijn ideaal voor salades, maar stamppot raapsteel blijft een klassieker.

Oogsten
Trek een bosje raapstelen met wortel en al uit de grond, of snijd vlak boven de grond af om minder zand mee te nemen. Zet ze thuis in water voor extra versheid en verwijder eventueel onkruid tijdens het wassen.

Radijs

Radijs is een van de oudste gewassen. In onze streken werd radijs waarschijnlijk in de 16e eeuw geïntroduceerd. Het werd gebruikt om de eetlust op te wekken en de smaakpapillen te reinigen, bijvoorbeeld bij wijnproeven. Radijs is een koolsoort die vroeg in het jaar kan worden gezaaid en geoogst.

Oogsten
Trek de grootste radijzen uit de grond. Het blad kan ook gegeten worden, bijvoorbeeld in salades, op een boterham met kaas, of geroerbakt met andere groenten.

Sjalot

Sjalot is een kleinere variant van de ui en vermenigvuldigt zich door bolletjes. In het voorjaar plant je één bol, waaruit 4 tot 10 nieuwe sjalotjes groeien.

Oogsten
Trek de sjalotten uit de grond. Als het blad nog groen is, kun je dit ook gebruiken. Voor langere bewaring oogst je ze pas wanneer het blad verdord is.

Spitskool

Spitskool is het kleinere zusje van witte kool en groeit goed, zelfs op minder vruchtbare zandgrond.

Oogsten
Trek de kool in z’n geheel uit de grond, snijd wortels en ongewenste bladeren af en gooi ze in de daarvoor bestemde kist.

Snijbiet

Snijbiet was in de middeleeuwen een veelgebruikte groente en maakt nu een comeback. Het is makkelijk te telen, groeit snel, heeft weinig last van ziektes, en je kunt er lang van oogsten. Snijbiet komt in verschillende kleuren, zoals rood, groen en geel, en wij telen ze gemengd.

Oogsten
Snijd de stengels ongeveer twee centimeter boven de grond af, zodat de plant kan blijven groeien voor verdere oogst.

Nieuw-Zeelandse spinazie

Nieuw-Zeelandse spinazie gedijt goed in warm weer en is een goed alternatief voor gewone spinazie, die bij hitte snel doorschiet. De plant komt traag op gang, dus kweken we deze voor in de kas. Eenmaal gegroeid, vertakt ze zich sterk en kan flink uitgroeien. Ze is geen familie van gewone spinazie.

Oogsten
Snijd de stengels af met een mesje, maar laat vertakkingen staan zodat de plant verder kan groeien.

Spinazie

Spinazie komt oorspronkelijk uit Midden-Azië en bereikte Europa in de 12e eeuw via Spanje. Het is een snelgroeiend gewas dat vooral in de lente en herfst wordt geteeld. In de zomer schiet spinazie snel door en wordt moeilijk oogstbaar. Het opwarmen van spinazie is geen probleem meer, zolang je restjes snel in de koelkast bewaart.

Oogsten
Snijd bij de eerste oogst de spinazie af boven de grond zodat het nog kan aangroeien. Bij de tweede oogst kun je de hele plant uit de grond trekken.

Sperziebonen

Sperziebonen, ook wel stamslaboon of prinsessenboon genoemd, behoren tot de vlinderbloemfamilie en kunnen stikstof uit de lucht binden. Er zijn veel rassen in verschillende vormen en kleuren. We zaaien de eerste bonen in mei en herhalen dit tot juli om lange tijd te kunnen oogsten.

Oogsten
De bonen hangen onder de bladeren en zijn vaak lastig te zien, dus neem de tijd. Pluk de grote bonen en laat de kleintjes hangen. Gebruik twee handen om de plant niet te beschadigen.

Spruitjes

Spruitjes vormen zich onder elk blad van de spruitkoolplant. Bovenaan de stam zitten de bladeren dichter bij elkaar en vormen vaak geen spruiten, maar een kooltje, de kop. Moderne rassen zijn minder bitter, maar worden zoeter na vorst.

Oogsten
Spruitjes oogsten na regen betekent vaak een nat pak door water dat op de bladeren blijft liggen. We oogsten de onderste spruitjes eerst en draaien ze met de hand van de plant om de groei te bevorderen.

Snijbonen

Snijbonen hebben lange, platte peulen die in hun geheel worden gegeten, inclusief het onrijpe zaad. Ze danken hun naam aan het feit dat ze vaak in stukjes worden gesneden.

Oogsten
Oogst de bonen wanneer ze ongeveer 25 cm lang en 1,5 cm breed zijn. Vergeet niet naar boven te kijken voor hoger hangende bonen. Snijd ze los met een mesje.

Sla

Sla komt in veel rassen, zoals kropsla, ijsbergsla, bindsla, pluksla en eikenbladsla, in zowel rood als groen. Sla bevat, net als andijvie en paardenbloem, melkachtig sap. Het is vooral bekend als ingrediënt voor rauwkost, maar kan ook in soepen of stamppot worden gebruikt, vooral bindsla.

Oogsten
Trek de plant in z’n geheel uit de grond, snijd de wortels af of draai ze met de hand los. Voor langere houdbaarheid kan de sla met wortels in water worden gezet.

Suikermais

Bij De Nieuwe Ronde telen we suikermaïs, bedoeld voor consumptie, in tegenstelling tot voedermaïs die als veevoer wordt gebruikt. Suikermaïs zet niet alle suikers om in zetmeel, wat zorgt voor een zoetere smaak. De plant wordt door de wind bestoven. Suikermaïs kan melig worden als het door voedermaïs in de buurt wordt bevrucht.

Oogsten
Suikermaïs is klaar als de korrels geel en zacht zijn. De draden boven de kolf moeten bruin en droog zijn. Breek of draai de kolven gemakkelijk van de plant.

Tuinbonen

Tuinbonen zijn de grootste en vroegst te oogsten bonen, omdat ze goed tegen kou kunnen en al eind februari geplant worden. Ze bloeien als eerste op de groentetuin en zijn belangrijk voor bijen. Tuinbonen zijn eiwitrijk en een goede vleesvervanger, met een licht bittere smaak.

Oogsten
Pluk alleen de grote, stevige bonen. Gebruik twee handen: één om de stengel vast te houden, zodat je de plant niet beschadigt.

Ui

Vroeg in het voorjaar planten we plantuitjes. Deze groeien snel, maar het loof bedekt de grond niet goed, waardoor onkruid veel wieden vereist. Schoffelen is lastig omdat de plant ondiep wortelt.

Oogsten
Vroeg geoogste uien zijn bosuien, waarvan ook het blad eetbaar is. Voor bewaaruien moet het loof eerst gaan liggen en verdrogen. De uien worden dan uit de grond getrokken, op het land gedroogd en daarna opgeslagen in kisten. Bewaar ze thuis op een koele, droge plek.

Venkel

Knolvenkel, ook wel bolvenkel genoemd, bestaat uit brede, verdikte bladstelen. Na het planten liggen de jonge plantjes vaak plat, maar ze richten zich snel op. Naast knolvenkel is er ook venkelkruid, dat wordt geteeld voor blad en zaden, maar geen knol vormt.

Oogsten
Trek de plant in z’n geheel uit de grond of snijd net boven de grond af. Gebruik ook de stelen en het blad als kruid. Bewaar de knol in een vochtige doek in de koelkast.

Winterpostelein

Winterpostelein is een laaggroeiend gewas met ruitvormige blaadjes die in rozetvorm groeien. Bij bloei verschijnen de bloemetjes tussen de blaadjes. Winterpostelein kan goed tegen vorst en groeit zelfs licht door in de winter, in tegenstelling tot zomerpostelein.

Oogsten
Snijd een bosje net boven het hart af, zodat de plant kan blijven aangroeien.

Wortels

Oorspronkelijk zijn wortels paars, geel, zwart of rood. De paarse wortel bestaat al minstens 5000 jaar in Afghanistan. De oranje wortel werd voor het eerst in de 16e eeuw gekweekt. Wortels zijn tweejarig; in het eerste jaar vormen ze de eetbare wortel waarin reserves worden opgeslagen.

Oogsten
Begin waar je voorganger is gestopt en druk de gaatjes na het oogsten dicht om wortelvlieg te voorkomen. Blijf tijdens het oogsten op het pad staan om de grond los te houden voor de volgende teelt.

Zuring

Voor Vlaamse en Letse deelnemers roept zuring herinneringen op; in Letland wordt het vaak ingemaakt voor winterse gerechten, en in België gemengd met spinazie. Nederlanders zien het meestal als onkruid. Zuring is een doorlevende plant met grotere bladeren dan de wilde varianten.

oogsten
Snijd de grotere bladeren af en proef of de smaak nog friszuur is. Te grote bladeren worden bitter en taai. Verwijder bloemstengels wanneer de plant gaat bloeien, zodat deze opnieuw kan groeien.

Zomerpostelein

Zomerpostelein heeft dik, vlezig blad en een frisse, zure smaak. Het kan rauw of kort gekookt worden gegeten. Deze warmteminnende plant wordt in de zomer gezaaid en kan bij hoge temperaturen snel geoogst worden. Bij lage temperaturen kiemt het zaad niet goed of schiet snel door.

Oogsten.
Snijd de steeltjes niet te laag, zodat de plant kan hergroeien. Oogst slechts wat je die dag eet, want zomerpostelein kan niet worden bewaard.